🎓 Üniversite Sıralamaları Ne Söylüyor?
Üniversiteleri Kim, Ne Kriterle Ölçüyor?
İngiltere merkezli uluslararası yükseköğretim derecelendirme kuruluşu Times Higher Education (THE), 2026 Dünya Üniversite Sıralaması sonuçlarını bugün açıkladı.
Bu yılın verilerine göre, ilk 500’de 4, ilk 1000’de 15 Türk üniversitesi yer aldı.
Türkiye’den toplam 109 üniversite listeye girmeyi başardı.
Geçen yıl bu sayı 91’di. Ayrıca 28 üniversite de “Reporter” statüsüyle sıralamada yer aldı.
115 ülkeden 2191 yükseköğretim kurumunun değerlendirildiği listede:
Koç Üniversitesi 301–350, ODTÜ ve Sabancı Üniversitesi 351–400,
Boğaziçi Üniversitesi ise 401–500 bandında yer alarak ilk 500’e girdi.
İlk 1000’de ise İTÜ (501–600); Bilkent, Kadir Has, Yıldız Teknik (601–800);
Abdullah Gül, Atatürk, Bahçeşehir, Çankaya, Hacettepe, İstanbul Medipol ve Özyeğin Üniversiteleri (801–1000) aralığında sıralandı.
Böylece Türkiye, THE sıralamasında hem katılım hem görünürlük açısından dikkat çekici bir ivme yakaladı.
Peki ama bu sıralamalar gerçekte neyi ölçüyor?
Ve “başarı” tanımı burada kimin kriterine göre yapılıyor?
📊 Aynı Üniversite, Farklı Sıralamalar: Neden?
Her yıl olduğu gibi bu yıl da şu soru zihinlerde yankılanıyor:
“Aynı üniversite neden bir listede 300. sıradayken, bir diğerinde 700. sırada?”
Cevap basit:
Çünkü dünyada yalnızca tek bir sıralama sistemi yok.
Times Higher Education (THE), QS World University Rankings,
Academic Ranking of World Universities (ARWU – Shanghai),
U.S. News Best Global Universities ve Center for World University Rankings (CWUR) gibi
beş büyük kuruluş, birbirinden farklı kriterlerle üniversiteleri değerlendiriyor.
Kimi için başarı, “atıf sayısı” ve “bilimsel etki” demek;
kimi için “işveren itibarı” ya da “uluslararası öğrenci oranı”.
Sonuçta her kurum kendi aynasından bakıyor, her sıralama kendi hikayesini anlatıyor.
📚 Kriterlerin Anatomisi
| Kuruluş | Ölçtüğü Ana Unsurlar | Yaklaşım |
| THE | Öğretim (%30), araştırma etkisi (%30), atıflar (%30), uluslararası görünürlük (%7.5), sanayi geliri (%2.5) | Akademik denge ve etki odaklı |
| QS | Akademik itibar (%30), işveren itibarı (%15), öğretim üyesi/öğrenci oranı (%10), atıf (%20), uluslararası oranlar (%10) | Algı ve görünürlük merkezli |
| ARWU (Shanghai) | Nobel / Fields madalyası, yüksek atıf alan araştırmacılar, Nature & Science yayınları | Tamamen bilimsel üretim temelli |
| U.S. News | Araştırma hacmi, küresel işbirliği, akademik etki | Veri temelli |
| CWUR | Mezun başarısı, istihdam, araştırma kalitesi, alıntı etkisi | Eğitim + toplumsal etki odaklı |
Bir sıralamada öne çıkan üniversite, diğerinde geri planda kalabilir.
Çünkü ölçüm parametresi değiştiğinde başarı tanımı da değişir.
Bu durum, sıralamaların “mutlak doğru” olmadığını,
ancak küresel eğilimleri gösteren birer barometre olarak okunabileceğini gösteriyor.
🧭 Peki, Hangisi “Doğru” Sıralama?
Aslında hiçbiri tek başına “doğru” değil.
Çünkü her biri farklı bir başarı hikayesini anlatıyor:
- THE için araştırma gücü,
- QS için algı ve itibar,
- ARWU için bilimsel mükemmeliyet,
- CWUR için mezun başarısı.
Sorun şu ki, bu hikâyelerin hiçbiri “öğrencinin üniversitedeki deneyimini” tam olarak yansıtmıyor.
Yani sıralamalar, kurumun araştırma kalitesini gösteriyor olabilir ama
bir öğrencinin “geleceğe ne kadar hazır” mezun olduğunu değil.
Kriterlerin Önemi
Yine de bu göstergeler, yükseköğretimin yönünü anlamak için değerli:
- Atıf oranı, üretilen bilginin ne kadar etkili olduğunu gösterir.
- Uluslararasılaşma, bir üniversitenin kültürlerarası ağ kurma becerisidir.
- Sanayi işbirliği, akademinin topluma dokunma potansiyelidir.
- İtibar, küresel görünürlük sağlar ama ölçülebilir başarıyla her zaman örtüşmez.
Bu nedenle “hangi üniversite kaçıncı sırada” sorusundan çok,
“Bu sıralamalar bize ne anlatıyor?” sorusunu sormak gerekir.
Türkiye’nin Görünürlüğü Ne Anlama Geliyor?
Türkiye’den 109 üniversitenin sıralamada yer alması,
hem sayısal hem yapısal bir dönüşümün göstergesi.
Artık sadece “daha çok üniversite” değil,
“daha rekabetçi ve küresel ölçekte görünür” bir yükseköğretim yapısı konuşuluyor.
Koç, Sabancı, ODTÜ ve Boğaziçi;
uluslararası işbirlikleri, araştırma projeleri ve yayın etkileriyle öne çıkarken,
İTÜ, Bilkent ve Yıldız Teknik gibi kurumlar da uygulamalı mühendislikte
bölgesel güç olma yolunda ilerliyor.
Ama asıl mesele şu:
Bu başarı sıralaması, geleceğin öğrencisine gerçekten ne söylüyor?
Sonuç: “Sıralamadan Fazlası”
Peki bu sıralamalar, öğrenciler ve veliler için ne anlam taşıyor?
Üniversite seçerken yalnızca “kaçıncı sırada” olduğuna mı bakmalı, yoksa “hangi geleceğe hazırladığına” mı?
Bugün artık gençler; yalnızca bir diploma değil, dünyaya entegre, beceri temelli, anlam üreten bir eğitim deneyimi arıyor.
Veliler ise çocuklarının sadece iyi bir işe değil, iyi bir hayata hazırlanmasını bekliyor.
O halde bir sonraki adım şu soruyu sormak:
“Geleceği yakalamak isteyen öğrenci ve veli, bir üniversiteden ne beklemeli?”
Bunu,” Universite sıralamaları bize ne söylüyor “serimizin ikinci yazısında – ‘Veli ve Öğrenci Üniversiteden Ne Beklemeli?’ – ele alacağız.
Yaygın uluslararası üniversite sıralama kuruluşlarının detaylı değerlendirme kriterlerine aşağıda ki detaylı tablolardan ulaşabilirsiniz…
Keyifli okumalar dilerim…
Yaygın uluslararası üniversite sıralama kuruluşları
Aşağıda, global ölçekte sıkça referans verilen bazı üniversite sıralama kurumları:
- Times Higher Education (THE)
- QS World University Rankings
- Academic Ranking of World Universities (ARWU, yani Shanghai Ranking)
- U.S. News & World Report – Best Global Universities
- CWUR (Center for World University Rankings)
- UNIRANKS
- THE Impact Rankings (THE’nin sürdürülebilirlik / sosyal etki odaklı sıralaması)
- QS by Subject / QS regional versiyonları
- Diğer tematik / bölgesel sıralama sistemleri
🎓 1. Küresel Düzeyde En Saygın 6 Üniversite Sıralama Kuruluşu
- Times Higher Education (THE)
- Merkezi: Birleşik Krallık
- Metodoloji: Öğretim, araştırma, atıf etkisi, uluslararası görünürlük ve gelir üretimi kriterlerine dayanır.
- Alt sıralamaları:
- THE World University Rankings
- THE Impact Rankings (Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları temelli)
- THE Young University Rankings (50 yaş altı üniversiteler)
- Türkiye’de öne çıkanlar: Koç, Sabancı, ODTÜ, Boğaziçi, İTÜ, Hacettepe.
- QS World University Rankings (Quacquarelli Symonds)
- Merkezi: İngiltere
- Metodoloji: Akademik itibar, işveren itibarı, öğretim üyesi-öğrenci oranı, atıf sayısı, uluslararası öğrenci ve akademisyen oranı.
- Alt sıralamaları:
- QS World University Rankings
- QS By Subject (bölüm bazlı)
- QS Graduate Employability Rankings (mezun istihdamı odaklı)
- Türkiye’de öne çıkanlar: Koç, Bilkent, Sabancı, ODTÜ, Boğaziçi, İTÜ.
- Academic Ranking of World Universities (ARWU / Shanghai Ranking)
- Merkezi: Çin
- Metodoloji: Nobel ödülleri, yüksek atıf alan araştırmacılar, Nature & Science makaleleri gibi akademik kalite göstergelerine dayanır.
- Türkiye’de öne çıkanlar: Hacettepe, İstanbul, Ankara, Ege, İTÜ.
- U.S. News & World Report – Best Global Universities
- Merkezi: ABD
- Metodoloji: 13 farklı araştırma ve itibara dayalı gösterge (yayın, uluslararası işbirliği, etki).
- Türkiye’de öne çıkanlar: Hacettepe, İstanbul, ODTÜ, Koç, İTÜ.
- Center for World University Rankings (CWUR)
- Merkezi: BAE / Suudi Arabistan kökenli, global platform.
- Metodoloji: Eğitim kalitesi, mezun başarısı, akademik istihdam, araştırma çıktıları.
- Türkiye’de öne çıkanlar: Hacettepe, İstanbul, Ankara, Ege, Koç.
- Webometrics Ranking of World Universities
- Merkezi: İspanya (Cybermetrics Lab)
- Metodoloji: Üniversitelerin dijital görünürlüğü, web etkisi ve açık bilim katkısı.
- Türkiye’de öne çıkanlar: İstanbul, Hacettepe, Ankara, Ege, ODTÜ.
🌱 2. Tematik, Bölgesel ve Yeni Nesil Sıralama Sistemleri
- THE Impact Rankings
- Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SDG’ler) doğrultusunda sosyal, çevresel ve ekonomik katkı göstergelerine göre ölçer.
- Türkiye bu listede çok güçlü: Özellikle İstanbul Teknik, Hacettepe, Ondokuz Mayıs, Ankara ve Ege üniversiteleri öne çıkar.
- RUR (Round University Ranking)
- Merkezi: Rusya
- Metodoloji: 4 ana alanda 20 gösterge: Öğretim, araştırma, uluslararası çeşitlilik, finansal sürdürülebilirlik.
- SCImago Institutions Rankings (SIR)
- Odak: Araştırma performansı, inovasyon ve sosyal etki.
- Türkiye’den 100’den fazla üniversite her yıl bu listeye girer.
- UI GreenMetric
- Odak: Kampüs sürdürülebilirliği, enerji kullanımı, atık yönetimi, ulaşım ve çevre eğitimi.
- Türkiye, bu listede dünyada en çok üniversiteyle temsil edilen ilk 10 ülkeden biridir.
🇹🇷 Türkiye Perspektifi
- 2026 itibarıyla 109 Türk üniversitesi dünya sıralamalarında yer alıyor.
- Bunların yaklaşık 70’i Webometrics veya SCImago’da,
30–40’ı THE, QS, U.S. News veya CWUR listelerinde,
10–15’i ise ilk 1000’de (THE & QS bazında). - 4 üniversite (Koç, Sabancı, ODTÜ, Boğaziçi) ilk 500’e girmiş durumda.
🎓 ULUSLARARASI ÜNİVERSİTE SIRALAMA SİSTEMLERİ – METODOLOJİ VE TÜRKİYE KARŞILAŞTIRMASI
| Kuruluş | Merkez Ülke | Değerlendirme Kriterleri (Ağırlıklı Maddeler) | Türk Üniversitelerinin Güçlü Alanları | Türk Üniversitelerinin Gelişmesi Gereken Alanlar |
| THE (Times Higher Education) | Birleşik Krallık | 1️⃣ Öğretim (30%) 2️⃣ Araştırma (30%) 3️⃣ Atıf Etkisi (30%) 4️⃣ Uluslararası Görünürlük (7.5%) 5️⃣ Sanayi Geliri (2.5%) | Öğretim kalitesi, sanayi işbirlikleri | Uluslararası görünürlük, atıf etkisi |
| QS World University Rankings | Birleşik Krallık | 1️⃣ Akademik İtibar (40%) 2️⃣ İşveren İtibarı (10%) 3️⃣ Öğretim Üyesi/Öğrenci Oranı (20%) 4️⃣ Atıf (20%) 5️⃣ Uluslararası Öğrenci ve Akademisyen Oranı (10%) | Akademik itibar, mezun başarısı (özellikle Koç & Sabancı) | Atıf sayısı, uluslararası öğrenci oranı |
| ARWU (Shanghai Ranking) | Çin | 1️⃣ Nobel/Fields ödülleri (30%) 2️⃣ Atıf Alan Araştırmacılar (20%) 3️⃣ Nature/Science Makaleleri (20%) 4️⃣ Kurumsal Performans (30%) | Temel bilimler ve mühendislikte üretkenlik (İTÜ, Hacettepe) | Nobel düzeyinde ödüller, yüksek atıf etkisi |
| U.S. News & World Report | ABD | 1️⃣ Küresel Araştırma İtibarı 2️⃣ Bölgesel İtibar 3️⃣ Yayın ve Atıf 4️⃣ Uluslararası İşbirliği | Araştırma itibarı, bölgesel tanınırlık | Global atıf etki katsayısı |
| CWUR (Center for World University Rankings) | BAE | 1️⃣ Eğitim Kalitesi (25%) 2️⃣ Mezun Başarısı (25%) 3️⃣ Akademik İstihdam (10%) 4️⃣ Araştırma Performansı (40%) | Eğitim kalitesi, istihdam potansiyeli | Uluslararası akademik görünürlük |
| Webometrics | İspanya | 1️⃣ Web Görünürlüğü (50%) 2️⃣ Bilimsel Yayın Etkisi (50%) | Dijital görünürlük, açık erişim üretimi | İngilizce web içerik kalitesi, bilimsel veri bağlantıları |
🇹🇷 TÜRK ÜNİVERSİTELERİNİN GENEL PERFORMANS HARİTASI
| Alan | Durum (Genel Eğilim) | Açıklama |
| 🎓 Eğitim Kalitesi ve Öğretim | Güçlü | Özellikle Koç, Sabancı, ODTÜ, Boğaziçi ve İTÜ modern öğretim yöntemleriyle öne çıkıyor. |
| 🔬 Araştırma Üretimi | Orta | Yayın sayısı yüksek ancak “citation impact” (atıf etkisi) görece düşük. |
| 🌍 Uluslararası Görünürlük | Zayıf-Orta | Öğretim üyesi ve öğrenci değişimi oranı dünya ortalamasının altında. |
| 💼 Mezun Başarısı ve İşveren İtibarı | Güçlü | QS sıralamalarında Türk üniversiteleri bölgesel olarak istihdam itibarı yüksek. |
| 💡 Sanayi-Üniversite İşbirliği | Güçlü | TÜBİTAK ve teknopark destekli projelerle artan bir ivme mevcut. |
| 🧭 Sürdürülebilirlik ve Sosyal Etki (THE Impact) | Güçlü | Türkiye bu listede en çok üniversiteye sahip ilk 10 ülke arasında. |
| 💻 Dijital Yayın ve Web Görünürlüğü | Orta | Kurumsal sitelerde akademik veri entegrasyonu zayıf; açık erişim çalışmaları artmakta. |
🔍 ANALİZ VE STRATEJİK YORUM
- Atıf Etkisi (Citation Impact):
Türkiye üniversiteleri, yayın sayısı bakımından güçlü olsa da atıf oranları genellikle düşük. Bu durum, İngilizce yayın kalitesi ve uluslararası işbirliklerinin artırılmasıyla geliştirilebilir. - Uluslararası Öğrenci ve Akademisyen Oranı:
Özellikle QS ve THE sıralamalarında Türkiye’nin en zayıf olduğu kriterlerden biridir. Uluslararası ortak programlar, değişim anlaşmaları ve İngilizce yüksek lisans programları bu açığı kapatabilir. - Araştırma Finansmanı ve Nobel Ölçeği Başarılar:
ARWU gibi sıralamalarda düşük performansın nedeni, ödül ve yüksek atıf alan araştırmacı eksikliğidir. Disiplinler arası araştırma merkezleri ve “research cluster” yatırımları burada kritik önemdedir. - Sosyal Etki ve Sürdürülebilirlik (SDG’ler):
THE Impact Ranking’de Türkiye’nin güçlü olması, üniversitelerin toplumsal etki odaklı misyonlarını başarıyla yansıttığını gösterir. Bu alan stratejik iletişim açısından da değerlidir. - Dijital Görünürlük ve Açık Bilim:
Webometrics verileri, birçok üniversitenin araştırma çıktısını web ortamında yeterince görünür kılamadığını gösteriyor. ORCID, ResearchGate, Google Scholar profil entegrasyonu ve veri paylaşımı bu alanda fark yaratabilir.
